ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ
Τα αιθέρια έλαια (essential oils) είναι πτητικές ενώσεις (ουσίες που εξατμίζονται εύκολα) τα οποία βρίσκονται στα Αρωματικά φυτά (τα οποία μπορεί να είναι ταυτόχρονα και φαρμακευτικά) και είναι εκείνες που χαρίζουν αρωματικές και θεραπευτικές ιδιότητες στο φυτό. Μέχρι σήμερα έχουν ταυτοποιηθεί 2000 διαφορετικά φυτά που τις παράγουν. Στα φυτά η παραγωγή των αιθέριων ελαίων γίνεται σε ειδικευμένους εκκριτικούς σχηματισμούς, όπως τα ελαιοφόρα δοχεία, αδενώδη τοιχώματα, ελαιοφόροι πόροι και ιδιόβλαστα ελαιοκύτταρα.

«τα αιθέρια έλαια είναι οργανικές πτητικές ενώσεις σε υγρή μορφή, με ελαιώδη εμφάνιση, και χημική σύσταση διάφορη κάθε φορά. Δεδομένου ότι είναι πτητικές τα μόρια τους εξατμίζονται και διασκορπισμένα στον ατμοσφαιρικό αέρα έρχονται σε επαφή με τα όργανα της όσφρησης, τα οποία και διεγείρουν. Προκαλούν έτσι μια ευχάριστη αίσθηση χαρακτηριστική για κάθε είδος φυτού, που αντιστοιχεί στο χαρακτηριστικό, που αντιστοιχεί στο χαρακτηριστικό για κάθε είδος άρωμα».

Στην Αίγυπτο, τα αρωματικά φυτά χρησιμοποιούνταν για μουμιοποίηση των νεκρών, στις θρησκευτικές τελετές, στα τρόφιμα, στην παρασκευή αρωμάτων και αρωματικών αλοιφών, καθώς και για θεραπεία διαφόρων παθήσεων. Στις πυραμίδες έχουν βρεθεί υπολείμματα αρωμάτων κάτι που αποδεικνύει ότι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν αιθέρια έλαια. Στην Ασία, πριν από 6000-7000 χρόνια, οι Κινέζοι δημιουργούσαν μεγάλο εμπόριο αρωμάτων, ενώ οι Σουμέριοι και οι Ασσύριοι γνώριζαν για τις θεραπευτικές ιδιότητες περίπου 200 φυτών όπως ο μάραθος, ο άνηθος κ.ά.

Η μέθοδος της απόσταξης για την παραγωγή και απομόνωση των αιθέριων ελαίων, εφαρμόστηκε για πρώτη φορά από ανατολικούς λαούς και ιδίως από τους Ινδούς, Πέρσες και Αιγυπτίους. Το πρώτο αιθέριο έλαιο, που αποστάχθηκε με πρωτόγονο τρόπο, ήταν το τερεβινθέλαιο που βγαίνει από το ρετσίνι των κωνοφόρων δένδρων. Για να εξάγουν τα αιθέρια έλαια από τα άνθη, τα φύλλα και τις ρίζες, τοποθετούσαν τα φυτικά αυτά τμήματα μέσα σε δοχεία, που περιείχαν λίπος εκλεκτής ποιότητας και τα άφηναν στον ήλιο για κάποιο χρονικό διάστημα. Με την αφαίρεση του λίπους, το προϊόν που παρέμενε ήταν μια αρωματική αλοιφή.

Η επανάσταση στην επιστήμη της χημείας που άρχισε με τις εργασίες του Lavoisier (1743- 1794), είχε σαν αποτέλεσμα μια νέα προσέγγιση στη μελέτη της φύσεως και της χημείας των αιθέριων ελαίων. Η μελέτη τους συνεχίστηκε και τον 19ο αιώνα και συνεχίζεται μέχρι σήμερα με αποτέλεσμα να έχουν μελετηθεί σχεδόν τα περισσότερα από αυτά λόγω της ανάπτυξης των ενόργανων τεχνικών αναλύσεων. Η μελέτη των αιθέριων ελαίων συνεχίζεται έως σήμερα, με αποτέλεσμα να έχουν μελετηθεί τα περισσότερα από αυτά. Σε αυτό έχει βοηθήσει η εφαρμογή νέων, βελτιωμένων μεθόδων ανάλυσης. Οι κυριότερες από αυτές είναι η αέρια χρωμογραφία (GC), η υγρή χρωματογραφία υψηλής πίεσης (HPLC), η φασματογραφία μαζών (MS).

Σήμερα τα αιθέρια έλαια χρησιμοποιούνταν κυρίως στην αρωματοποιία αλλά και στην ιατρική. Η εξωτερική χρήση των αιθέριων ελαίων γίνεται για εισπνοές, για λουτρά, για κομπρέσες, για κολπικές χρήσεις, για εντριβές και μασάζ, για γαργάρες, για αρωματισμό του χώρου, σε αρώματα, στην υγιεινή του σπιτιού, στη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική και σε καλλυντικά. Για την εσωτερική χρήση απαιτείται να είναι απαλλαγμένα από προσμίξεις και θα πρέπει να αναμειχθούν με βάμμα, βρώσιμα έλαια και σε μορφή καψουλών.

ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΑΙΘΕΡΙΩΝ ΕΛΑΙΩΝ
Οι ερευνητές που ασχολούνται με τα αιθέρια έλαια αποδίδουν σ’ αυτά τους παρακάτω ρόλους
•    Προστατεύουν τα φυτά από τα έντομα και παράσιτα αφού λόγω του αρώματος τους αποτρέπουν την εγκατάστασή τους στα φυτικά όργανα. Πολλά αιθέρια έλαια λειτουργούν και ως ελκυστικά.
•    Τα αιθέρια έλαια των λουλουδιών προσελκύουν τα έντομα επικονιαστές και έτσι επιτυγχάνεται καλύτερη γονιμοποίηση αυτών και διασταύρωση των μη αυτογονιμοποιούμενων φυτών.
•    Προστατεύουν τα φυτά από την υψηλή θερμοκρασία, γιατί λόγω της εξατμίσεώς τους προξενούν την ελάττωση της θερμοκρασίας του φυτού.
•    Το ρητινώδες περιεχόμενο πολλών αειθαλών φυτών συμβάλλει στην κάλυψη των πληγών του φλοιού και έτσι αποφεύγεται η σήψη των φυτικών ιστών.
•    Κάνουν τα φυτά πιο ανθεκτικά στην ξηρασία, γιατί μπαίνουν στους μεσοκυττάριους χώρους και ελαττώνουν την διαπνοή.
•    Αυξάνουν την ταχύτητα κυκλοφορίας των θρεπτικών ουσιών που ρυθμίζουν τον μεταβολισμό των φυτών.
•    Δρουν καταλυτικά στο μεταβολισμό των γλυκοζιτών και άλλων ουσιών
•    Στη διάρκεια της περιόδου της αναπαραγωγής μεταναστεύουν από τα πράσινα μέρη του φυτού προς τα άνθη. Ένα μέρος από αυτά καταναλίσκεται, ενώ το υπόλοιπο επιστρέφει στην αρχική τους θέση.

ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΑΙΘΕΡΙΩΝ ΕΛΑΙΩΝ
Τα συστατικά των αιθέριων ελαίων διακρίνονται σε οξυγονούχα και σε μη οξυγονούχα. Στα πρώτα ανήκουν οι αλκοόλες, οι αλδεΰδες, οι κετόνες, οι φαινόλες, τα οξέα και οι εστέρες ενώ στα δεύτερα ανήκουν οι υδρογονάνθρακες, που είναι τα «άχρηστα» μέρη τα οποία δε συμβάλουν η συμβάλουν ελάχιστα στον αρωματισμό.

1.Aλκοόλες
Οι κυριότερες αλκοόλες είναι τερπενικής μορφής. Οι τερπενικές αλκοόλες είναι αντιβακτηριακές, αντιμυκητιακές, αντιπαρασιτικές και νευροτονικές, έχουν αντιαλλεργική και αντιφλεγμονώδη δράση. Είναι μη τοξικές σε φυσιολογικές δόσεις. Μερικές από αυτές είναι η  λιναλοόλη, γερανιόλη, νερόλη, κιτρονελλόλη, μινθόλη, βορνεόλη, φενχόλη, κ.α.

•    Λιναλοόλη (linalool) : Η λιναλοόλη είναι μια φυσική αρωματική ουσία που υπάρχει στη λεβάντα, τη μέντα και σε άλλα φυτά. Οξειδώνεται κατά την επαφή της με το οξυγόνο και μπορεί να προκαλέσει και αλλεργίες. Οι βιομηχανίες τη χρησιμοποιεί στα σαμπουάν, τις μαλακτικές κρέμες και τα σαπούνια και εισάγουν και άλλες ουσίες που επιβραδύνουν τη διαδικασία της οξείδωσης.
•    Γερανιόλη (geraniol): Είναι ουσία η οποία υπάρχει σε πολλά είδα καλλυντικών και η προέλευσή της είναι φυτική. Προέρχεται από φρούτα όπως μήλα, κεράσια, κίτρα κ.α και από αιθέρια έλαια όπως το νερολί (neroli - butyrate geraniol) και μπορεί να παρασκευασθεί και συνθετικά. Είναι ελαιώδες εκχύλισμα με γλυκιά γεύση και άρωμα ρόδου. Διαλύεται στην αλκοόλη και είναι αδιάλυτη στο νερό. Παράγωγο της γερανιόλης είναι το οξικό γερανύλιο (geranyl acetate) το οποίο χρησιμεύει ως πρόσθετο στα καλλυντικά μίγματα ως επιπλέον ουσία.
•    Μινθόλη (menthol): Η μινθόλη βρίσκεται εκτός από την μέντα και στα αιθέρια έλαια πολλών άλλων φυτών, όπως ο δυόσμος (Mentha spicata) και η πιπερώδης μέντα (mentha piperita, peppermint). Χρησιμοποιείται ως πρόσθετο σε τρόφιμα και σε είδη ζαχαροπλαστικής (γλυκά, καραμέλες, τσίχλες, αλκοολούχα ποτά), σε είδη προσωπικής φροντίδας (οδοντόπαστες, στοματικά διαλύματα, αποσμητικά, κολόνιες, λοσιόν, αφρούς και ζελέ ξυρίσματος, σαμπουάν), σε φαρμακευτικά σκευάσματα (αποσυμφορητικά μύτης, ζελέ και αλοιφές για εντριβές για το κρύο, σε αντιβηχικές παστίλιες, ως πρόσθετο σε αντιόξινα γαλακτώματα και παστίλιες και άλλα). Ακόμη, μινθόλη χρησιμοποιείται και για τον αρωματισμό ορισμένων τσιγάρων. Από φαρμακευτική άποψη η μινθόλη χαρακτηρίζεται ως αντικνησμώδες (μειώνει τη φαγούρα) και ως ήπιο αναλγητικό. Σε συνδυασμό με άλλες δραστικές ουσίες χρησιμοποιείται για την ανακούφιση μυϊκών πόνων και πόνων από διαστρέμματα.

2.Aλδεΰδες
Οι αρωματικές αλδεΰδες έχουν αντιμυκητιακή και αντιφλεγμονώδη δράση. Βοηθούν στη διέγερση του κεντρικού νευρικού συστήματος. Οι αρωματικές αλδεΰδες δεν είναι τοξικές σε δόσεις που χρησιμοποιούνται για θεραπεία. Οι κυριότερες είναι η κιτράλη, κιτρονελλάλη, σαφρανάλη, κ.α.

3.Κετόνες
Οι κετόνες αποτελούν τα περισσότερο τοξικά συστατικά των αιθέριων ελαίων. Μερικές από αυτές είναι η θουγιόνη (φασκόμηλο) και η πουλεγόνη (φλισκούνι). Οι τοξικές χημικές ουσίες σε μεγάλη ποσότητα, μπορούν να προκαλέσουν επιληπτικά φαινόμενα, σπασμούς και διανοητική σύγχυση. Η κετόνη ιταλιδόνη είναι χρήσιμη στην αναγέννηση του δέρματος και στην επούλωση των πληγών. Η φεντσόνη (μάραθο) και η καρβόνη (δυόσμο, μέντα) έχουν θεραπευτικές ιδιότητες. Μη τοξικές κετόνες είναι επίσης η τζασμόνη (γιασεμί) και η μινθόνη (μέντα, δυόσμο, γεράνι). Έλαια με υψηλά ποσοστά σε κετόνες, όπως του βασιλικού, του ευκαλύπτου και του τριαντάφυλλου όταν χρησιμοποιούνται στην αρωματοθεραπεία έχουν ωφέλημα αποτελέσματα για το σώμα.

4.Φαινόλες
Είναι διεγερτικές, τονωτικές, αντιβακτηριακές, αντισηπτικές, αντιπαρασιτικές, συντελούν και στη διέγερση του ανοσοποιητικού συστήματος. Οι φαινόλες θεωρούνται και ως διεγέρτες των βλεννωδών και δερματικών μεμβρανών. Μπορούν να προκαλέσουν δερματοπάθειες, ιδίως η θυμόλη (ρίγανη). Η θυμόλη δεν πρέπει να χρησιμοποιείται σε υψηλές συγκεντρώσεις και για μεγάλα χρονικά διαστήματα από άτομα με πρόβλημα στο ήπαρ. Επίσης το αιθέριο έλαιο του σκόρδου, λόγω των φαινολών που περιέχει, μπορεί να προκαλέσει δερματικές αντιδράσεις. Οι κυριότερες είναι η θυμόλη, καρβακρόλη, ανισόλη, ευγενόλη, κ.α.

5.Eστέρες
Οι εστέρες, σχηματίζονται από τις αλκοόλες και τα οξέα, και βρίσκονται στα αιθέρια έλαια με φρουτένια οσμή και καταπραϋντικές ιδιότητες. Μερικοί από αυτούς έχουν αντιβακτηριακές και αντιμυκητιακές ιδιότητες, όπως το έλαιο στο πελαργόνι. Ο γνωστότερος εστέρας είναι ο οξικός εστέρας της λιναλοόλης που βρίσκεται στη λεβάντα. Αυτές οι ενώσεις είναι ήπιες και μπορούν να χρησιμοποιηθούν χωρίς παρενέργειες. Σε αυτή την ομάδα ανήκουν ο οξικός γερανυλεστέρας, οξικός λιναλυλεστέρας, οξικός μεθυλεστέρας, κ.α.

6.Λακτόνες
Οι λακτόνες παρουσιάζουν ομοιότητες με τις κετόνες, αφού προκαλούν δερματίτιδες και έχουν νευροτοξικά αποτελέσματα. Η πολυτερπενική λακτόνη, χελεναλίνη, που βρίσκεται σε ένα είδος άγριας μαργαρίτας, είναι υπεύθυνη για την αντιφλεγμονώδη δράση αυτού του φυτού. Οι λακτόνες έχουν αντιφλεγμονώδη δράση, πιθανώς λόγω της μείωσης που προκαλούν στη σύνθεση της προσταγλαδίνης. Περιέχουν μια εστερική ομάδα που ενσωματώνεται σε ανθρακικό δακτύλιο, π.χ. χελεναλίνη.

7.Αιθέρες
Οι πιο γνωστοί είναι η cis και trans ανισόλη, που βρίσκονται στο γλυκάνισο και η μεθυλοσαβικόλη που βρίσκεται στο βασιλικό. Τα σημαντικότερα είναι η trans-ανισόλη, μεθυλοσαβικόλη, κ.α.

8.Οξείδια
Η κύρια θεραπευτική ιδιότητα των οξειδίων είναι στην απόχρεμψη φλεγμάτων. Τα πιο κοινά αυτής της ομάδας είναι το οξείδιο του καρυοφυλλενίου, οξείδιο του λεμονένιου.

ΠΑΡΑΛΑΒΗ ΑΙΘΕΡΙΩΝ ΕΛΑΙΩΝ
Τα αιθέρια έλαια παραλαμβάνονται από τα αρωματικά φυτά με διαφόρους μεθόδους. Για την εκλογή της κατάλληλης μεθόδου λαμβάνονται υπόψη το είδος και το τμήμα του φυτικού υλικού ( άνθη, βλαστοί, φύλλα, σπέρματα κλπ.), η περιεκτικότητα του φυτού σε αιθέρια έλαια, η  αξία (τιμή) του αιθέριου ελαίου, η χημική σύνθεση των διαφόρων συστατικών του αιθέριου ελαίου και άλλοι διάφοροι άλλοι οικονομικοί κυρίως παράγοντες. Οι μέθοδοι ωστόσο με τις οποίες λαμβάνονται τα αιθέρια έλαια είναι η Απόσταξη (υδραπόσταξη, υδρο-ατμοαπόσταξη κ.α.), η Εκχύλιση (με πτητικούς διαλύτες, με ψυχρό λίπος, με θερμό λίπος κ.α), η Μηχανική εφαρμογή (με σύνθλιψη, με απόξεση κ.α.).

ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΑΙΘΕΡΙΩΝ ΕΛΑΙΩΝ
Τα αιθέρια έλαια κατά την διάρκεια της αποθηκεύσεως, εφόσον οι συνθήκες δεν είναι καλές, υφίσταται ορισμένες αλλοιώσεις. Οι κυριότεροι παράγοντες που επιδρούν στην ποιότητα των αιθέριων ελαίων είναι 1) η θερμοκρασία αποθηκεύσεως, η οποία πρέπει να βρίσκεται μερικούς βαθμούς από το μηδέν, 2) το φως, τα αιθέρια έλαια για να προστατευτούν από την επίδραση του φωτός πρέπει να διατηρούνται μέσα σε αδιαφανή δοχεία, 3) το νερό, τα αιθέρια έλαια πριν από την αποθήκευση υφίσταται αφυδάτωση (ξήρανση). Αυτή γίνεται με μετάγγιση ή με την χρησιμοποίηση ουσιών, όπως θειικού νατρίου, θειικού μαγνησίου κλπ., 4) αέρας, για να αποφεύγονται αλλοιώσεις από την επίδραση του αέρα, από τα δοχεία όπου φυλάγονται τα αιθέρια έλαια πρέπει να γεμίζουν τελείως, 5) δοχεία αποθηκεύσεως, πρέπει να είναι γυάλινα ή μεταλλικά από ανοξείδωτο χάλυβα και δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται πλαστικά ή ξύλινα δοχεία.

                                                                                                                                                
                                                                                                                                       
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΙΘΕΡΙΩΝ ΕΛΑΙΩΝ
Τα αιθέρια έλαια είναι ουσίες πολύ πτητικές. Με βάση τον δείκτη πτητικότητάς τους, δηλαδή την ταχύτητα με την οποία εξατμίζονται στον ατμοσφαιρικό αέρα, τα κατατάσσουμε σε τρεις κατηγορίες:
•    Υψηλές Νότες:  Στις υψηλές νότες ανήκουν τα πλέον πτητικά αιθέρια έλαια, τα οποία εξατμίζονται γρήγορα και ενεργούν σχεδόν άμεσα με αναζωογονητικό τρόπο στο σώμα και το νου του ανθρώπου.
•    Μεσαίες Νότες: Τα αιθέρια έλαια που ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία έχουν μέτρια πτητικότητα, αντιπροσωπεύουν την καρδιά και το μεγαλύτερο μέρος του αρώματος και επιδρούν στις λειτουργίες του ανθρώπινου σώματος, π.χ. χώνεψη, μεταβολισμός, κ.α.
•    Χαμηλές Νότες: Τα αιθέρια έλαια που ανήκουν στις χαμηλές νότες είναι τα λιγότερα πτητικά. Είναι πλούσια και βαριά, αργούν να εξατμιστούν και διαρκούν πολύ χρόνο. Έχουν δράση χαλάρωσης και ηρεμίας στον ανθρώπινο οργανισμό. Στην Αρωματοθεραπεία οι ουσίες αυτές ονομάζονται σταθεροποιητές, καθώς όταν αναμειγνύονται με αιθέριο έλαιο υψηλής νότας σταθεροποιούν το άρωμα και το συγκρατούν, βοηθώντας στη διατήρηση της πτητικότητάς του.
Αυτή η ταξινόμηση αφορά το χώρο της αισθητικής, διότι φαίνεται ότι υπάρχει δεσμός μεταξύ της ταχύτητας εξάτμισης και του αποτελέσματος που έχουν τα αιθέρια έλαια στο πνεύμα και στο σώμα. Για παράδειγμα, τα εξαιρετικά πτητικά αιθέρια έλαια, επειδή εξατμίζονται πολύ γρήγορα είναι ιδιαίτερα τονωτικά του νου, ενώ τα λίγο πτητικά, καθώς απελευθερώνονται πιο αργά, δρουν ως ηρεμιστικά. Οι ενδιάμεσες κατηγορίες αιθέριων ελαίων συγκεντρώνουν τους εξισορροπητικούς τους παράγοντες στα φυτικά συστατικά του σώματος. Εδώ θα πρέπει να αναφερθεί ότι τα αιθέρια έλαια δεν κατατάσσονται πάντα εύκολα σε κατηγορίες. Συμβαίνει συχνά το ίδιο αιθέριο έλαιο να αποτελείται από διαφορετικές νότες, που εξατμίζονται με διαφορετικούς ρυθμούς. Έτσι ενδέχεται να μυρίζουμε διαφορετικά μέρη σε διαφορετικές στιγμές ανάλογα με την πτητικότητά τους. Ο συνδυασμός αρκετών αιθέριων ελαίων δημιουργεί ένα περίπλοκο άρωμα που αλλάζει διακριτικά, καθώς κάθε αρωματικό σωματίδιο απελευθερώνει σύμφωνα με το δικό του ρυθμό και χρόνο το άρωμά του στην ατμόσφαιρα. Οι επαγγελματίες αρωματοποιοί μελετούν τους ρυθμούς εξάτμισης και έντασης των οσμών ώστε να συνδυάσουν τα αιθέρια έλαια αρμονικά, ισορροπημένα και γεμάτα. Σε μία κλίμακα από το 1 μέχρι το 100 οι δείκτες εξάτμισης καθορίζουν πόσο χρόνο διατηρείται μια οσμή και ορίζουν αν ένα αιθέριο έλαιο ανήκει στις υψηλές, μεσαίες ή χαμηλές νότες. Ωστόσο, η κατάταξη δεν είναι απόλυτη διότι υπάρχουν αιθέρια έλαια που χαρακτηρίζονται ως υψηλές νότες, ενώ έχουν ρυθμούς εξάτμισης που ανήκουν στα αιθέρια έλαια από τις μεσαίες νότες. Η ένταση της οσμής των αιθέριων ελαίων σε μια κλίμακα από το 1 μέχρι το 10 δεν μπορεί να είναι ακριβής, επειδή δεν έχουν όλα τα αιθέρια έλαια με χαμηλές νότες έντονη οσμή και το αντίστροφο. Παρότι αυτό φαίνεται να δημιουργεί σύγχυση, ουσιαστικά καταδεικνύει πόσο περίπλοκη είναι η φύση των αιθέριων ελαίων και των αρωμάτων τους.

Η εταιρεία Tettix A.E.B.E. εισάγει, συσκευάζει και εμπορεύεται αιθέρια έλαια. Τα αιθέρια έλαια συσκευάζονται σε συσκευασία χονδρικής του 1 λίτρου αλλά και σε μικρότερη των 10 ml 100ml 200 ml.