Γαληνός

ΓΑΛΗΝΟΣ
Ο Κλαύδιος Γαληνός (Πέργαμος 129 μ.Χ. – Ρώμη 199 μ.Χ) ήταν ο δεύτερος σπουδαιότερος ιατρός της Αρχαιότητας μετά τον Ιπποκράτη και ο τελευταίος χρονικά από όλους τους σημαντικούς ιατρούς του ελληνορωμαϊκού κόσμου. Σώζονται περί τις εκατό μελέτες του, που προώθησαν σημαντικά την ιατρική επιστήμη. Το βιολογικό του δόγμα, ο «γαληνισμός», επικράτησε στην ευρωπαϊκή ιατρική επί δεκατέσσερις αιώνες (κατά το Μεσαίωνα και στον αραβικό κόσμο). Οποιαδήποτε παρατήρηση ερχόταν σε αντίθεση με τη διδασκαλία του Γαληνού, απορριπτόταν. Μόνο μετά το 1540, ιδίως με τις ανατομικές έρευνες του Βεζάλιου, άρχισε να αντικαθίσταται ο γαληνισμός.
                                                                                                          
«η εργασία είναι ο γιατρός της φύσης και θεμέλιο για την ανθρώπινη ευτυχία»
Γαληνός (129μ.Χ – 199 μ.Χ)

galinos

Ο Γαληνός γεννήθηκε το 129 μ.Χ. στην Πέργαμο της Μικράς Ασίας. Άσκησε Ιατρική έξι αιώνες μετά τον Ιπποκράτη, του οποίου έγινε σχολιαστής και στο έργο του οποίου αναφέρεται επανειλημμένα με απεριόριστο θαυμασμό Στην αρχή καθοδηγήθηκε από τον πατέρα του, τον αστρονόμο και μαθηματικό Νίκωνα, και ασχολήθηκε με τη μελέτη της Φιλοσοφίας. Ο πατέρας του ασχολήθηκε πολύ με την εκπαίδευσή του και τον μύησε στην πλατωνική, την αριστοτελική, τη στωική και την επικούρεια φιλοσοφία και έστρεψε τα ενδιαφέροντα του γιου του στη Ιατρική, παρακινούμενος από ένα όνειρο που είχε δει. Οι ιατρικές του σπουδές άρχισαν από το Ασκληπιείο της Περγάμου και ολοκληρώθηκαν σε άλλα φημισμένα κέντρα της εποχής του, όπως στη Σμύρνη, την Κόρινθο και την Αλεξάνδρεια. Τον ονόμασαν «Δεύτερο Ιπποκράτη» και η φήμη του εδραιώθηκε κατά την επιστροφή του στη γενέτειρά του το 157 μ.Χ., όπου θήτευσε ως χειρουργός των μονομάχων της Περγάμου, ωστόσο στο απόγειο της σταδιοδρομίας του έφτασε όταν διορίσθηκε στη Ρώμη Ιατρός της Αυτοκρατορικής Αυλής του φιλέλληνα Μάρκου Αυρηλίου. Ο Γαληνός παρέμεινε σχεδόν μέχρι το τέλος της ζωής του στη Ρώμη, όπου ασχολήθηκε κυρίως με τη συγγραφή και την έρευνα. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, κατά το 200 μ.Χ επέστρεψε και πάλι στην Πέργαμο.

Ο Γαληνός ήταν ιατρός και ακόλουθος του Ασκληπιού με εκτενείς ανατομικές και χειρουργικές γνώσεις, ο οποίος ταξίδεψε και δίδαξε σε όλη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Ο Γαληνός συστηματοποίησε μία εκλογικευμένη ιατρική πρακτική που πατούσε στην κληρονομιά του Ιπποκράτη, έδινε έμφαση στη φλεβοτομή ως καθολική θεραπευτική μέθοδο και εξαπλώθηκε γρήγορα σε όλη τη Μεσόγειο, υποσκελίζοντας κάθε άλλο ιατρικό σύστημα. Με τις νεκροψίες του σε ζώα βρήκε ότι οι φλέβες και οι αρτηρίες μεταφέρουν αίμα και όχι αέρα όπως πιστευόταν ως τότε, με αποτέλεσμα το σύστημα του να δίνει στο αίμα σπουδαιότερο ρόλο σε σχέση με τους άλλους σωματικούς χυμούς. Ίσως η σπουδαιότερη συμβολή του όμως είναι ότι, από κοινού με τον Πλίνιο τον πρεσβύτερο και τον Κλαύδιο Πτολεμαίο, συγκέντρωσαν, συστηματοποίησαν και κωδικοποίησαν σε κοινή γλώσσα, και βεβαίως ο καθένας τους στους τομείς της ειδίκευσης του, τη συσσωρευμένη φιλοσοφική γνώση του μεσογειακού κόσμου των προηγούμενων επτά αιώνων.

Ο Γαληνός είναι ο πιο πληθωρικός ιατρικός συγγραφέας της ελληνικής αρχαιότητας με περίπου πεντακόσιες πραγματείες που αποδίδονται στο όνομά του. Από αυτές σώζονται σήμερα λιγότερες από τις μισές, εκατό στο πρωτότυπο ελληνικό κείμενο έγραφε αποκλειστικά στην ελληνική και οι υπόλοιπες σε μεταγενέστερες αραβικές ή λατινικές μεταφράσεις. Το πάθος του και η απεριόριστη προσήλωσή του στην ελληνική του παιδεία και γλώσσα διαφαίνονται από την αποστροφή του στην παρείσφρηση στην ιατρική ορολογία ξένων, «βαρβαρικών», όπως συχνά τις αποκαλούσε, λέξεων. Έγραψε περίπου 500 συγγράμματα για την Ιατρική, τη Φιλοσοφία, την Ηθική, αλλά τα περισσότερα χάθηκαν στην πυρκαγιά του ναού της Ειρήνης στη Ρώμη. Κάποια διασώθηκαν από τους Άραβες και χρησιμοποιήθηκαν από γιατρούς τον 9ο αιώνα.

Οι 4 χυμοί του Ιπποκράτη, αντιστοιχούν, όπως υποστήριξε και ο ίδιος σε 4 χαρακτηριστικούς ανθρώπινους τύπους: τον αιματώδη τύπο (το αίμα), το φλεγματικό (το φλέγμα), το χολερικό (η κίτρινη χολή) και στο μελαγχολικό τύπο (η μαύρη χολή) που κατά την άποψή του προδιαθέτει στην ανάπτυξη καρκίνου. Η γαληνική αναλυτική μεθοδολογία συμπληρώνει τις ιπποκρατικές συνθετικές παρατηρήσεις και από τη σύζευξή τους γεννήθηκε αργότερα ο λεγόμενος «νέο – ιπποκρατισμός». Πίστευε ακόμα ότι ο εγκέφαλος είναι η έδρα του λογικού και το κέντρο αισθήσεως και κίνησης, ενώ το πνεύμα είναι ένα μέσο της ψυχής για τη ζωτικότητά της και ανανεώνεται με την αναπνοή. Έλεγε ότι το πνεύμα διακρίνεται σε «ψυχικό» που εδρεύει στον εγκέφαλο, σε «ζωτικό» που εδρεύει στην καρδιά, και σε «φυσικό» που εδρεύει στο συκώτι. Στο βιβλίο του «Περί λειτουργίας των μελών», έχει συμπεριλάβει τις μελέτες του για το σκελετό, το μυϊκό σύστημα και τα εσωτερικά όργανα.

Ονομάστηκε «συστηματικός» ή «εκλεκτικός», επειδή από όλες τις ιατροφαρμακευτικές σχολές της εποχής του, έπαιρνε στοιχεία που θεωρούσε αξιόλογα και απέρριπτε άλλα. Συνέβαλε κατά πολύ στην ανάπτυξη και την πρόοδο της ιατρικής, αλλά και της φυσικής επιστήμης και όλη αυτή η συμβολή του μπορεί να συγκριθεί μόνο με αυτήν του Ιπποκράτη. Υπήρξε για την Ιατρική ότι ο Αριστοτέλης για τη Φιλοσοφία.
Εκτύπωση