Ανθος
ΑΝΘΟΣ
Το άνθος είναι το όργανο της φυλετικής αναπαραγωγής των ανώτερων φυτών και όχι τυχαία, το ομορφότερο και μυρωδικότερο, πολλές φορές, τμήμα του φυτού. Οι ιδιότητες αυτές το καθιστούν ελκυστικό από τα έντομα, τα οποία είναι απαραίτητα για την επικονίασή τους. Τα τμήματα του άνθους είναι στην πραγματικότητα φύλλα, τα οποία έχουν διαφοροποιηθεί τόσο πολύ, ώστε να δώσουν τα διάφορα μέρη του άνθους. Τα τμήματα αυτά του άνθους ονομάζονται σπονδυλώματα. Το εξωτερικό σπονδύλωμα του άνθους ονομάζεται κάλυκας και αποτελείται από πράσινα φύλλα, που ονομάζονται σέπαλα. Το αμέσως επόμενο είναι η στεφάνη, που αποτελείται από χρωματιστά συνήθως φύλλα, τα πέταλα. Τα δύο αυτά πρώτα σπονδυλώματα ονομάζονται άγονα, γιατί δε συμμετέχουν άμεσα στην εγγενή αναπαραγωγή του φυτού. Πιο μέσα θα συναντήσουμε τον άνδρωνα, που αποτελείται από τους στήμονες με το νήμα και τον ανθήρα, που περιέχει τη γύρη με τη μορφή γυρεόκοκκων. Οι γυρεόκοκκοι αυτοί είναι τα αρσενικά γεννητικά κύτταρα του φυτού. Τέλος ο γυναικώνας αποτελείται από την ωοθήκη, στη βάση του άνθους, το στύλο και το στίγμα. Ο στύλος και το στίγμα αποτελούν τον ύπερο. Στο εσωτερικό της ωοθήκης ωριμάζουν τα ωάρια, που αποτελούν τα θηλυκά γεννητικά κύτταρα του φυτού. Το άνθος που περιγράψαμε αποτελεί το τέλειο άνθος γιατί περιέχει και τα δύο είδη γεννητικών οργάνων του φυτού και είναι μια μορφή άνθους που υπάρχει σε πολλά φυτά. Υπάρχουν όμως φυτά που έχουν μόνο αρσενικά ή μόνο θηλυκά άνθη (δίοικα) ή φυτά που έχουν στον ίδιο βλαστό και τα αρσενικά και τα θηλυκά άνθη (μόνοικα). Τα άνθη εμφανίζονται είτε μεμονωμένα είτε σε ταξιανθίες.
Η διαδικασία μεταφοράς των γυρεόκοκκων ενός φυτού στον ύπερο ενός άλλου φυτού για να πραγματοποιηθεί η γονιμοποίηση, ονομάζεται επικονίαση και γίνεται με τη βοήθεια εντόμων (εντομογαμή φυτά) ή με τη βοήθεια του αέρα (ανεμογαμή φυτά). Μετά τη γονιμοποίηση, ο κάλυκας και η στεφάνη συνήθως απομακρύνονται και τα γόνιμα σπονδυλώματα δίνουν τον καρπό.
ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΑΝΘΟΥΣ
1. Ποδίκσος:
Ο ποδίσκος έχει συνήθως πράσινο χρώμα και είναι το μέρος που συνδέει το άνθος με το βλαστό.
2. Ανθοδόχη:
Η ανθοδόχη είναι συνέχεια του ποδίσκου και το μέρος από το οποίο εκφύονται τα υπόλοιπα μέρη του άνθους.
3. Σέπαλα:
Τα σέπαλα βρίσκονται στο εξωτερικό του άνθους. Συνήθως έχουν πράσινο χρώμα και μοιάζουν με φύλλα. Βασική λειτουργία των σέπαλων είναι να προστατεύουν το εσωτερικό του άνθους. Σε ορισμένα φυτά τα σέπαλα πέφτουν μόλις ανθίσει το άνθος στοιχείο που καθιστά δύσκολη την παρατήρησή τους.
4. Πέταλα:
Τα πέταλα βρίσκονται στο εσωτερικό των σεπάλων. Όπως και τα σέπαλα, έτσι και τα πέταλα προστατεύουν το εσωτερικό του άνθους και ειδικότερα τα αναπαραγωγικά μέρη του άνθους (ύπερος και στήμονες). Μία βασική λειτουργία των πετάλων είναι και η προσέλκυση των επικονιαστών. Τα πέταλα τις πλείστες φορές παρουσιάζουν έντονα φωτεινά χρώματα. Ορισμένα πέταλα παράγουν και νέκταρ για να επιβραβεύουν τους επικονιαστές.
5. Στήμονες:
Οι στήμονες βρίσκονται στα αρσενικά άνθη ή σχηματίζουν ένα δακτύλιο γύρω από τα κεντρικά θηλυκά όργανα στα ερμαφρόδιτα άνθη. Οι στήμονες παράγουν τη γύρη (πολύ λεπτοί κόκκοι, γυρεόκοκκοι, οι οποίοι βρίσκονται στους ανθήρες των στημόνων και περιλαμβάνουν τα αρσενικά γεννητικά κύτταρα). Κάθε στήμονας αποτελείται συνήθως από δύο μέρη, το νήμα και τους ανθήρες.
6. Ύπερος:
Ο ύπερος βρίσκεται στο κέντρο του εσωτερικού του άνθους. Κάθε ύπερος αποτελείται από ένα στίγμα, το στύλο και μία ωοθήκη. Μέσα στην ωοθήκη βρίσκονται τα ωάρια τα οποία αποτελούν τα θηλυκά γεννητικά κύτταρα του άνθους. Ένα άνθος πιθανό να περιέχει μονάχα έναν ύπερο (π.χ. μπιζελιά), αρκετούς ύπερους σε ελεύθερη διάταξη ή 2 με 3 ύπερους που έχουν είτε λίγο είτε πολύ συγχωνευτεί μεταξύ τους. Για να διαπιστώσετε πόσοι ύπεροι έχουν συγχωνευτεί θα πρέπει να παρατηρήσετε το στίγμα και την ωοθήκη του άνθους. Για παράδειγμα πιο κάτω παρατίθεται μια εικόνα ενός κρινολούλουδου. Διαφαίνεται μέσα από την εικόνα ότι έχουν συγχωνευτεί τρεις ύπεροι. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει τόσο το στίγμα του υπέρου, στον οποίο διαφαίνονται τρεις προεξοχές, όσο και η ωοθήκη, στην τομή της οποίας διαφαίνονται τρεις προθάλαμοι.