ΤΣΟΥΚΝΙΔΑ
Η τσουκνίδα (αγκινίδα, ατζικνίδα, αγγρίζα, κνίδη, ακαληφή, ούρτικη, τσούχνα, Αγγλικά: nettle) ανήκει στην οικογένεια των Κνιδοειδών (Urticaceae) και στο γένος Urtica στο οποίο ανήκουν πολλά είδη Urtica dioica (ούρτικα η δίοικος), Urtica angustifolia, Urtica atrovirens, Urtica australis, Urtica parviflora, Urtica urens (κνίδη η καυστηρά).

Είναι πολυετές φυτό ύψους 1m με βλαστό όρθιο, ισχυρό, τετραγωνικό, πολύκλαδο και χνουδωτό ενώ τα φύλλα είναι έλλοβα, τριχωτά, σκουροπρόσινα. Τα ανώτερα είναι λογχοειδή και το κατώτερα αυγοειδή, με μεγάλο τετραγωνικό μίσχο. Τα άνθη εμφανίζονται την άνοιξη, βρίσκονται σε μασχαλιαίους σπονδύλους και είναι χρώματος ασπροκόκκινου ή πρασινοκίτρινου. Τα αρσενικά άνθη βρίσκονται σε ξεχωριστά φυτά από τα θηλυκά. Η τσουκνίδα υπάρχει παντού και αυτοφύεται σε χέρσα εδάφη.

Ολόκληρο το φυτό καλύπτεται από αδενώδεις τρίχες που κατά την επαφή τους με το δέρμα προκαλούν φαγούρα, τσούξιμο και κοκκινίλα και σπανιότερα συνοδεύεται από αλλεργικές διαταραχές. Αυτό οφείλεται σε ένα δηλητηριώδες υγρό, που περιέχουν οι λεπτές βελόνες του φυτού στη σύσταση του οποίου υπάρχει μυρμηκικό οξύ, ακετυλοχολίνες και ισταμίνες. Το πιο δηλητηριώδες είδος τσουκνίδας είναι το γνωστό με την ονομασία «φύλλο του διαβόλου» που βρίσκεται στη νήσο Τιμόρ.

Το όνομα Urtica δόθηκε από τον Πλίνιο, χάρη στο κάψιμο που ένιωθε κανείς με το άγγιγμά της. Ήταν γνωστή στους αρχαίους Έλληνες και αναφέρεται από τον Χρύσιππο, τον Αριστοφάνη και τον Ησίοδο. Λέγεται ότι οι Ρωμαίοι λεγεωνάριοι τριβόντουσαν με τσουκνίδες για να ζεσταθούν και όταν πήγαν να πολεμήσουν καταχείμωνο στη Βρετανία, είχαν μαζί τους σπόρους της, στην περίπτωση που δεν θα την έβρισκαν εκεί. Αργότερα, με τον τρόπο αυτό αντιμετώπιζαν τους πόνους των ρευματισμών.

Σύμφωνα με ορισμένους βοτανολόγους βοηθά στην αντιμετώπιση δερματικών εκζεμάτων, στην μείωση του ουρικού οξέος και γενικώς στην καλή κυκλοφορία του αίματος. Είναι αντισπασμωδικό σε περιπτώσεις ρευματισμών και ισχιαλγίας ενώ η υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη C εξασφαλίζει αυξημένη απορρόφηση του σιδήρου και έτσι βοηθά στην αντιμετώπιση της σιδηροπενικής αναιμίας. Η τσουκνίδα συντελεί στην καλύτερη λειτουργία του μεταβολισμού και κατά συνέπεια στη διατήρηση του κανονικού βάρους. Τέλος δρα θετικά σε προβλήματα σεξουαλικής ανικανότητας σε άνδρες και γυναίκες και στην ενδυνάμωση των μαλλιών.

Το φυτό περιέχει βιταμίνες Α, Β, και C, σίδηρο, ασβέστιο, χαλκό, κάλιο, πυρίτιο, χλώριο και νάτριο. Ακόμα συνίσταται από γαλλικό οξύ, ισταμίνη, καυστικό μυρμηκικό (φορμικό) οξύ, χλωροφύλλη, ακετυλχολίνη, σεροτονίνη, γλυκοκινόνες και τανίνες.

Το βάμμα χρησιμοποιείται στη σύγχρονη βοτανοθεραπεία σε προϊόντα ομοιοπαθητικής (καυστική τσουκνίδα), για την ενδυνάμωση των μαλλιών και την προστασία τους από την πιτυρίδα και την τριχόπτωση.