Απήγανος ( Ruta Graveolens). Ο απήγανος γνωστός και ως σιδερόχορτο, βρωμοπήγανος, πεγάνι, πηγάνι (Αγγλικά: common Rue, herb of grace, country man’s treacle, herbygrass, Γερμανικά: weinraute, Ισπανικά: ruda de monte, arroda, erruda) είναι γένος φυτών στο οποίο ανήκουν 40 είδη από τα οποία το Ruta graveolens διαθέτει φαρμακευτικές ιδιότητες και ανήκει στην οικογένεια των Ρουτιδών (Routaceae).
Είναι ένας αρωματικός και αειθαλής θάμνος με ύψος 60-90cm. Τα κοτσάνια γίνονται ξυλώδη κοντά στη βάση, αλλά παραμένουν ποώδη στις άκρες. Τα μακριά φύλλα του είναι κάπως σαρκώδη και συχνά καλυμμένα από ένα αλευρώδες χνούδι. Το πρασινογάλαζο φύλλωμα έχει έντονη και κάπως δυσάρεστη μυρωδιά όταν τριφτεί. Τα άνθη του αναπτύσσονται σε ταξιανθίες, πάνω από το φύλλωμα και ο καρπός του αποτελείται από 4-5 λοβωτές κάψουλες, που περιέχουν μεγάλο αριθμό σπόρων.
Ο απήγανος είναι γνωστός από τα αρχαία χρόνια, αναφέρεται ακόμη και στην Αγία Γραφή. Στην αρχαία Ελλάδα χρησιμοποιείτο ως εμμηναγωγό, αμβλωτικό, ως αντίδοτο δηλητηρίων και για τη καλυτέρευση της όρασης ενώ στην Παλαιστίνη, το χρησιμοποιούσαν κατά των επιδημικών νόσων. Ο Ιπποκράτης ειδικά το συνιστούσε, και ήταν το κύριο συστατικό του περίφημου αντίδοτου στο δηλητήριο του Μιθριδάτη. Θεωρούταν «αντιμαγικό» βότανο για αιώνες και σύμφωνα με κάποιες πηγές είναι το διάσημο φυτό που χρησιμοποίησε ο Οδυσσέας για να προστατέψει τον εαυτό του και τους άντρες του από τα ξόρκια της μάγισσας Κίρκης. Ο απήγανος έχει ονομαστεί και «βότανο της αβρότητας» σε λογοτεχνικά κείμενα. Είναι ένα από τα λουλούδια που μοίραζε η παράφρων Οφηλία στον «Άμλετ» του Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Ο απήγανος θεωρείται το εθνικό φυτό της Λιθουανίας και είναι το πιο συχνά αναφερόμενο βότανο στα παραδοσιακά τραγούδια της Λιθουανίας, σαν γνώρισμα των νεαρών κοριτσιών, καθώς σχετιζόταν με την αγνότητά τους.
Έχει χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς για τη θεραπεία της φυματίωσης, της σύφιλης, της λύσσας, της φαρυγγίτιδας και της ψώρας λόγω των δραστικών συστατικών που τον συνιστούν και είναι πτητικά έλαια, φλαβονοειδή, αλκαλοειδή και ρουτίνη.Στην ευρωπαϊκή βοτανοθεραπευτική, χρησιμοποιείται στη θεραπεία παθήσεων πολύ διαφορετικών μεταξύ τους όπως η υστερία, η επιληψία, ο ίλιγγος, οι κολικοί, οι σκώληκες των εντέρων, η δηλητηρίαση και τα προβλήματα των ματιών. Είναι πιθανώς πιο γνωστός για τα αποτελέσματά του στο γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα. Χημικά που περιέχονται στο φυτό μπορούν να διεγείρουν μύες της μήτρας.
Σημείωση: Η ως άνω παρουσίαση του φυτού, σε καμμία περίπτωση δεν αποτελεί συνταγή. Η συμβουλή ειδικού κρίνεται απαραίτητη πριν από την χρήση του φυτού.