Βάτος ρίζα ( Rubi frut radix conc ) ( Blackberry root cut )

blackberryΒάτος ( Rubus fruticosus) Ο βάτος γνωστός και ως αγριόβατος, βατσινιά, μοραντζίδα, χαμαίβατος (Αγγλικά: Common Blackberry, Black strawberry, Bramble, Dewberry, Goutberry, Elm’s blackberry) είναι γένος φυτών με καρπούς τα βατόμουρα (Blackberry) με κυριότερο είδος το Rubus fruticosus (Ρούβος ο θαμνώδης), που ανήκει στην οικογένεια των Ροδοειδών (Rosaseae).

Είναι θάμνος που φτάνει τα 6m με κλωνάρια γεμάτα με αγκάθια, στέλεχος κυρτό γωνιώδες και βλαστούς πυκνούς που σχηματίζουν πλέγμα. Η ρίζα του διακλαδίζεται και τα φύλλα είναι πριονοειδή, ωοειδή και τραχιά, τοποθετημένα αντίθετα με παράφυλλα και καλύπτονται από μαλακό τρίχωμα. Τα άνθη του έχουν πέντε σέπαλα και πέταλα λευκά, ρόδινα ή κοκκινωπά ενώ και σπανιότερα κίτρινα. Όλα τα είδη διαθέτουν πολυάριθμους στήμονες και καρπόφυλλα, ενώ η δρύπη (καρπός) είναι μονόσπερμη, με σκληρό πυρήνα. Οι καρποί είναι στρογγυλοί, βρώσιμοι και στην αρχή είναι κόκκινποι με ξινή γεύση και όταν ωριμάσουν γίνονται μαύροι αποκτώντας ευχάριστη γεύση και άρωμα. Βρίσκεται σε θαμνώδεις, βραχώδεις πλαγιές, όχθες ποταμών ή χέρσες εκτάσεις, σε χαμηλά και μέσα υψόμετρα. Είναι ευρασιατικό φυτό, κοινό στην Ελλάδα.

Ο Βάτος κατά την ελληνική μυθολογία ήταν έμπορος ρούχων ο οποίος έγινε φορτικός στις γυναίκες για να πουλήσει το εμπόρευμα του. Όταν αυτές παραπονέθηκαν στο Δία, αυτός τον μεταμόρφωσε στο γνωστό αγκαθωτό φυτό. Έτσι τα αγκάθια του σκίζουν τα ρούχα των ανθρώπων αναγκάζοντας τους να αγοράζουν καινούρια. Αναφέρεται ακόμα στο περιστατικό κλήσης του Μωυσή από το Θεό. Μέσα από μία βάτο, που είχε πάρει φωτιά αλλά δεν καιγόταν, τον κάλεσε να οδηγήσει το λαό του Ισραήλ από την Αίγυπτο στη γη Χαναάν. Η παρουσία απολιθωμάτων αποδεικνύουν ότι τα βατόμουρα ήταν μέρος της καθημερινής διατροφής των αρχαίων. Ο Αισχύλος (525-456 π.Χ.) αρχαίος Έλληνας συγγραφέας των αθάνατων τραγωδιών και ο Ιπποκράτης (460-375 π.Χ.) πατέρας της ιατρικής αναφέρουν το βατόμουρο. Ο Διοσκουρίδης συνιστά το αφέψημα των κορυφών του φυτού κατά των κοιλιακών νοσημάτων, κατά των άφθων, για την στερέωση των ούλων (με το μάσημα των φύλλων), και κατά των κονδυλωμάτων και των αιμορροΐδων σε καταπλάσματα. Πρότεινε ακόμη το χυμό των φύλλων αφού πυκνωθεί μετά την έκθεση στον ήλιο για όλα τα προαναφερόμενα νοσήματα, ενώ το χυλό του καρπού τον πρότεινε στα στομαχικά και κοιλιακά νοσήματα.

Δρα ως στυπτικό, τονωτικό, δυναμωτικό, αντιπυρετικό, ελαφρώς διουρητικό, εφιδρωτικό και αποτοξινωτικό. Οι καρποί του βελτιώνουν την πέψη, ανοίγουν την όρεξη και αυξάνουν την περισταλτικότητα των εντέρων. Χρησιμοποιούνται για ασθένειες του στομάχου και του συκωτιού, φλεγμονές της χολής, γαστρίτιδα, γαστρορραγίες και σκουλήκια των εντέρων. Ο χυμός των φρέσκων βατόμουρων και το έγχυμα του φυτού πίνεται για να σβήσει την δίψα στις εμπύρετες καταστάσεις, πνευμονία και δύσπνοια. Οι ώριμοι καρποί έχουν καθαρτική δράση ενώ οι πράσινοι (άγουροι) καρποί έχουν αντιδιαρροϊκή δράση. Το αφέψημα των φύλλων του λαμβάνεται στα κρυολογήματα, βήχα, ασθένειες των άνω αναπνευστικών οδών, ως διουρητικό στην κατακράτηση ούρων, ασθένειες των νεφρών και της ουρήθρας. Το έγχυμα που προετοιμάζεται με φύλλα, άνθη ή κορυφές του βατόμουρου, χρησιμοποιείται υπό μορφή γαργάρων και για πλυσίματα ενάντια στον ερεθισμό και τις φλεγμονές του λαιμού, φάρυγγα, ούλων και στοματικής κοιλότητας. Ακόμα η ρίζα του βατόμουρου είναι βοηθητικό κατά του διαβήτη.

Η θεραπευτική ικανότητα του βρίσκεται στη ρίζα και στα φύλλα του, όπου είναι συγκεντρωμένα και τα θεραπευτικά συστατικά του. Περιέχουν στυπτικά, τη φραγκαρίνη, τανίνες και πολυπεπτίδια. Οι καρποί περιέχουν βιταμίνες Α, Β, C και Ε, σάκχαρα, ανόργανες ουσίες, μηλικό και κιτρικό οξύ, ιμβερτοσάκχαρο, μέταλλα (ασβέστιο, σίδηρο) και πτητικό έλαιο.  

Οι καρποί του λόγω της γεύσης και του αρώματος χρησιμοποιούνται στην παραγωγή λικέρ, σιροπιών, μαρμελάδων, κρασιού, ρακή αλλά και ως πρόσθετο στο άρωμα του ξυδιού. Το αιθέριο έλαιο προστίθεται ακόμα και σε σαμπουάν και καλλυντικά μπάνιου.

Σημείωση: Η ως άνω παρουσίαση του φυτού, σε καμμία περίπτωση δεν αποτελεί συνταγή. Η συμβουλή ειδικού κρίνεται απαραίτητη πριν από την χρήση του φυτού.
Εκτύπωση