Το Ματέ (Ilex Paraguariensis) ή yerba mate ή τσάι των Ιησουϊτών είναι το εθνικό ποτό της Ουρουγουάης και της Αργεντινής και αποτελεί το βασικό συστατικό  μιας παραδοσιακής τελετής φιλίας σε πάρα πολλές χώρες της Νότιας Αμερικής. Οι οπαδοί του μιλούν για μια παραλλαγή καφέ σε βελτιωμένη έκδοση, χωρίς παρενέργειες όπως νευρικότητα, πόνους και σπασμούς στο στομάχι, τρέμουλο και αϋπνία, ενώ πολλές βιομηχανικές καμπάνιες παρουσιάζουν το τσάι ματέ ως το ρόφημα που συνδυάζει τη δύναμη του καφέ, την υγεία του τσαγιού και την ευφορία της σοκολάτας. Η πρωτοποριακή του σύνθεση έδωσε το όνομα σε πολλές νέες, για το επιστημονικό κοινό, ουσίες που το συνθέτουν και διαφοροποιεί την επίδρασή του από τα υπόλοιπα καφεϊνούχα ροφήματα τόσο ως προς τη θρεπτική, όσο και ως προς τη θεραπευτική του αξία.  
Το γιέρμπα μάτε κατανάλωνε επί αιώνες η φυλή Γκουαγιακί στα δάση του Αμαζονίου σε ξερή νεροκολοκύθα (Ματέ) και  με τελετουργικό τρόπο που τιμούσε τη φιλία και την αλληλεγγύης. Με την ισπανική αποικιοκρατία, το γιέρμπα μάτε υιοθέτησαν οι Ιησουίτες που θέλησαν να ωφεληθούν από τις ευεργετικές του ιδιότητες και άρχισαν να το καλλιεργούν εντατικά. Έτσι το ποτό αυτό ονομάστηκε και «τσάι των Ιησουϊτών» ενώ στην Ευρώπη είναι γνωστό και ως «πράσινο χρυσό των Ινδιάνων». Σήμερα το τελετουργικό παρασκευής και κατανάλωσής του τιμάται ακόμα δεόντως στις χώρες προέλευσής του όπου χρησιμοποιείται η χαρακτηριστική τελετή φιλίας , ωστόσο το φυτό αυτό έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα επιδεκτικό όσον αφορά τον τρόπο παρασκευής και τη σύνθεσή του. Μπορεί να παρασκευασθεί με  τη χρήση τσαγιέρας,  μηχανής γαλλικού καφέ ή τη μηχανή εσπρέσο ενώ καταναλώνεται ποικιλοτρόπως -  ζεστό ή κρύο, με μέλι και γάλα ή πάγο, μέντα και λεμόνι. Οι παραλλαγές είναι πραγματικά πάρα πολλές, και σήμερα το τσάι αυτό πωλείται βιομηχανικά σε πολλές χώρες της Νότιας Αμερικής, ως δροσιστικό αναψυκτικό, αναμεμειγμένο με γεύσεις φρούτων ή/και άλλων μυρωδικών.

Η θρεπτική αξία του φυτού έχει αφενός αποδοθεί στην πλούσια σύστασή του σε βιταμίνες όπως Β1 και Β2, καροτένιο και βιταμίνη C, ανόργανα συστατικά όπως κάλιο, σίδηρο, σελήνιο, μαγγάνιο και ψευδάργυρο καθώς και σε αμινοξέα – αφετέρου δε η απορρόφησή τους είναι ταχύτατη χάρις στην υγρή μορφή του αφεψήματος.

Η σύσταση του φυτού σε καφεΐνη είναι μεγαλύτερη εκείνης του τσαγιού και το ήμισυ εκείνης του καφέ, γεγονός που πιστεύεται ότι συμβάλλει στις ήπιες διεγερτικές επιδράσεις, απαλλαγμένες από δυσάρεστες παρενέργειες όπως τρέμουλο, πόνοι και κράμπες στο στομάχι και αϋπνία. Η καφεΐνη είναι μία από τις τρεις βασικές ξανθίνες που συνθέτουν το ρόφημα αυτό. Μαζί με την θεοφυλλίνη και τη θεοβρωμίνη αυξάνουν τη διούρηση. Η θεοφυλλίνη άλλωστε χρησιμοποιείται παραδοσιακά στην ιατρική για την τόνωση του καρδιακού μυ και έτσι το φυτό αυτό διαθέτει επίσης καρδιοτονωτικές ιδιότητες. Άλλα ευεργετικά συστατικά του ματέ είναι οι σαπωνίνες, ουσίες στις οποίες έχουν αποδοθεί ιδιότητες αντιφλεγμονώδεις και εν γένει διεγερτικές για το ανοσοποιητικό σύστημα. Τέλος, το πολυφαινολικό φορτίο του ματέ, με πρωταγωνιστή το χλωρογενικό οξύ, υπερέχει κατά πολύ από το αντίστοιχο του πράσινου τσαγιού, προσδίδοντας στο φυτό σπάνια αντιοξειδωτική ικανότητα, και αντίστοιχη προστατευτική δράση ενάντια στη γήρανση και τον καρκίνο.

Ιδιαίτερα δημοφιλής και πολύτιμη είναι η χρήση του βοτάνου στην απώλεια και τον έλεγχο του σωματικού βάρους.  Η χρήση του αυτή οφείλεται στην θερμογενετική επίδραση του μάτε προάγοντας την καύση του λίπους αλλά και στην ιδιότητά του να αυξάνει τον κορεσμό. Σήμερα προστίθεται σε φυτικά σκευάσματα απώλειας βάρους από τη βιομηχανία αδυνατίσματος και συστήνεται σε συνδυασμό με κατάλληλη διατροφή από διαιτολόγους και ειδικούς για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.

Εν τέλει, το τσάι ματέ ενδείκνυται και χρησιμοποιείται σήμερα σε πάρα πολλές χώρες και για πληθώρα παθήσεων και ασθενειών ως ακολούθως:

1.    Υποτονικότητα, χρόνια κόπωση, πονοκεφάλους (Γαλλία, Μεγάλη Βρετανία),

2.    Αιμορροΐδες, αρθρίτιδα, στρες, αλλεργική ρινίτιδα και λοιπές αλλεργικές αντιδράσεις, κατακράτηση υγρών και την απώλεια βάρους (Γερμανία),

3.     Ρευματικοί πόνοι, νευρογενή κατάθλιψη, για μείωση της όρεξης (Επίσημη Ινδιανική Φαρμακοποιία),

4.    Πρόληψη καρκίνου και γήρανσης (ως πλούσια πηγή αντιοξειδωτικών),

5.    Προβλήματα χώνεψης, κολικούς των νεφρών, νευρικούς πόνους, κατάθλιψη, παχυσαρκία (Βραζιλία).

Άλλες χρήσεις του που αναφέρονται  αφορούν την ιγμορίτιδα, πόνους της εμμήνου ρύσεως, το άσθμα, την ουρολοίμωξη και τις αρρυθμίες, τη δυσκοιλιότητα, την έλλειψη συγκέντρωσης.

Όσον αφορά την εξωτερική του χρήση, λόγω της ήπιας συσφικτικής του δράσης, το ματέ χρησιμοποιείται σε μορφή αλοιφής για το μαλάκωμα των ρυτίδων. Χάρις στις αντιφλεγμονώδεις και στυπτικές επιδράσεις του εφαρμόζεται αποτελεσματικά και σε δερματικές πληγές.

Η εταιρεία Tettix Α.Ε.Β.Ε. προμηθεύει την αγορά με τα φύλλα ματέ ακολουθώντας τις παραδοσιακές μεθόδους της ξήρανσης ή του καβουρδίσματος, σε συσκευασμένη και χύμα μορφή και σε άριστη ποιότητα, για τη σωστή εξυπηρέτηση των αναγκών του εμπορίου.

Σημείωση: Η ως άνω παρουσίαση του φυτού, σε καμμία περίπτωση δεν αποτελεί συνταγή. Η συμβουλή ειδικού κρίνεται απαραίτητη πριν από την χρήση του φυτού.