Βιόλα (Viola) Η βίολα γνωστή και ως πανσές, αγιοπανσές (Αγγλικά: Wild violet, Wild pansy, Heartsease, Johnny jump-ups) είναι γένος φυτών στο οποίο ανήκει το φυτό Viola tricolor (Ίον το τρίχρουν) το οποίο διαθέτει φαρμακευτικές ιδιότητες και ανήκει στην οικογένεια των Ιοειδών (Violaceae).

Είναι μονοετές ή πολυετές φυτό που φτάνει μέχρι 30cm. Τα φύλλα του είναι οδοντωτά, πλατιά και λογχοειδή και τα άνθη του αποτελούνται από πέντε πέταλα με βελούδινη υφή και ποικίλα χρώματα όπως, κίτρινα, λευκά και με ιώδεις ραβδώσεις. Συνήθως όμως τα δύο πέταλα έχουν μενεξεδί χρώμα και τα υπόλοιπα τρία κίτρινο. Είναι ερμαφρόδιτο και επικονιάζεται με τις μέλισσες. Είναι αυτοφυές φυτό αλλά και καλλιεργούμενο σε χερσαία χωράφια και αγρούς. Ευδοκιμεί σε δροσερά και καλά στραγγιζόμενα εδάφη.

Ο Όμηρος αναφέρει πως οι Αθηναίοι τα χρησιμοποιούσαν για να «μετριάσουν το θυμό». Παλιά, έβαζαν τον πανσέ σε φίλτρα αγάπης, για αυτό και το αγγλικό του όνομα είναι «heartsease» (ανακούφιση της καρδιάς). Το όνομα του προέρχεται από το γαλλικό «pansee», που σημαίνει σκέφτομαι και αυτό γιατί παλιότερα στην Γαλλία όταν ένας άντρας προσέφερε πανσέ σε μια γυναίκα σήμαινε ότι την σκεφτόταν πολύ. Ο πανσές ήταν γνωστός από την αρχαιότητα κατά μια άποψη αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι γνώριζαν τον αγριοπανσέ με την ονομασία «φλοξ». Τον χρησιμοποιούσαν στην ιατρική από τον 16ο αιώνα σε περιπτώσεις παθήσεων του δέρματος. Στη λαϊκή ιατρική το χρησιμοποιούσαν σε επιληψία, άσθμα, δερματικές ασθένειες και έκζεμα (ιδιαίτερα στο παιδικό) και πίστευαν πως ελέγχει την νυκτερινή ούρηση των παιδιών

Η ρίζα και οι σπόροι του φυτού δρουν ως εμετικά. Έχει διουρητικές, αποχρεμπτικές και καθαρτικές ιδιότητες. Έχει θετική επίδραση σε δερματοπάθειες, αρθρίτιδα και διαταραχές του αναπνευστικού. Χρησιμοποιείται εσωτερικά και εξωτερικά ως κομπρέσα ή αλοιφή σε περιπτώσεις εκζεμάτων, ψωρίασης, ακμή, έρπη, λειχήνες προσώπου και άλλα δερματικά προβλήματα. Ο αγριοπανσές θεραπεύει τους ερεθισμούς της πάνας, το παιδικό έκζεμα και άλλα προβλήματα. Είναι εξαιρετικό για τις γαλακτικές κρούστες των βρεφών. Η διουρητική του δράση το κάνει ωφέλιμο στην αντιμετώπιση της συχνής και οδυνηρής ούρησης. Οι σαλυκιλικοί εστέρες και η ρουτίνη που περιέχει το φυτό έχουν αντιφλεγμονώδη δράση. Για τον λόγο αυτό ωφελεί στη θεραπεία της ποδάγρας και της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Οι σαπωνίνες που περιέχονται στο φυτό έχουν αποχρεμπτικές ιδιότητες, ενώ η φυτική κόλα που περιέχει ανακουφίζει το στήθος. Ακόμη χρησιμοποιείται στη θεραπεία διαταραχών του αναπνευστικού, όπως η καταρροϊκή βρογχίτιδα και ο κοκίτης. Λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε ρουτίνη, χρησιμοποιείται στη πρόληψη μωλωπισμών και σπασιμάτων τριχοειδών αγγείων, για τον έλεγχο της συσσώρευσης υγρών στους ιστούς και την μείωση της αρτηριοσκλήρυνσης υποβοηθώντας έτσι την ελάττωση της υπέρτασης.

Το φυτό και η ρίζα περιέχουν σαπωνίνες, σαλικυλικό οξύ και εστέρες, ένα φλαβονικό γλυκοσίδιο (βιολακουερσετίνη), αλκαλοειδές, φυτικές χρωστικές, φυτική κόλα καθώς και μερικές άλλες χημικές ενώσεις. Το άνθος περιέχει κυανή βιολανίνη και ένα κουμαρινικό και δελφινιδικό ανθοκυανίδιο.

Στην ομοιοπαθητική χρησιμοποιείται κατά του εκζέματος στην παιδική ηλικία και εναντίον της νυκτερινής ούρησης, που συνοδεύεται από πολύ ζωηρά όνειρα.

Σημείωση: Η ως άνω παρουσίαση του φυτού, σε καμμία περίπτωση δεν αποτελεί συνταγή. Η συμβουλή ειδικού κρίνεται απαραίτητη πριν από την χρήση του φυτού.